آیا زیارت قبور والدین و خواندن فاتحه برای آنها و نیز خواندن نماز در قبرستان جایز است؟

الحمدلله،

زیارت قبور والدین و یا هر مسلمان دیگری واجب نیست بلکه مستحب است.

البته در اوایل ، یعنی در صدر اسلام پیامبر صلی الله علیه وسلم برای اینکه مسلمانان بتازگی از دام شرک خلاص می شدند ، زیارت قبور را حرام کرده بود ولی بعدها با شکل گرفتن توحید در قلب اصحابش آنها را از زیارت قبر منع نکردبخاطر این فرموده پیامبر که فرمودند:

« نهیتکم عن زیارة القبور فزوروها ...»مسلم ‏‏2/672 . یعنی :« قبلا شما را از زیارت قبور نهی می کردم ولی الان آنها را زیارت کنید ‏‏...»

 و همینطور بدلیل اینکه شخص رسول الله صلی الله علیه وسلم قبر مادرشان ‏ و ‏قبر شهدا ‏ و بقیع ‏ را زیارت کرده اند.بنابراین زیارت قبر برای مردها ( و زنان به شرطی که در رفتن به قبرستان زیاده روی نکنند) مستحب است.‏

اما نکته مهمی که مسلمانان باید رعایت کنند آنست که ، مسافرت کرده به قصد زیارت قبور حرام است.

فرض کنید شخصی قصد می کند برای زیارت قبروالدینش در شهر دیگری بار سفر را ببندد و به قبرستان آن شهر برود تا آنها را زیارت کند، این امر حرام است.

دلیل آن این فرموده پیامبر صلی الله علیه وسلم می باشد که :

عن أبی سعید الخدری قال سمعت رسول الله صلی الله علیه وسلم یقول :« لا تشد الرحال إلا إلی ثلاثة مساجد : مسجدی هذا ، والمسجد الحرام ، والمسجد الاقصی». بخاری و مسلم

یعنی :« مسافرت نکنید مگر به سوی سه مسجد: مسجد من (مسجدالنبی)،و مسجدالحرام (خانه خدا) و مسجدالاقصی (در بیت المقدس فلسطین)».

یعنی سفر کردن به "قصد زیارت" جز برای سه مسجد مذکور در حدیث جایز نیست.

اما اگر مثلا شخصی به قصد دیدار آشنایان و فامیلهایش به شهر محل دفن والدینش سفر می کند، یا اصلا به قصد معامله بدانجا می رود، در اینصورت برای او جایز است که همراه انجام سایر کارهایش، سری هم به قبرستان بزند و آنها را زیارت کند.

زیرا هدف وی از مسافرت ، قصد زیارت نبوده است بلکه قصد دیدار با آشنایان یا معامله یا هر نیتی غیر از زیارت بوده است.

حال با رعایت شرایط فوق ( برای هر قبری چه در قبرستان عمومی باشد چه در امامزاده) زیارت کردن آنها ایرادی ندارد.

اما اگر در امامزاده باشد، چنانکه در اثر رفتن بدانجا مرتکب اعمال حرامی شود ، در اینصورت رفتن بدانجا جایز نیست.

اما اگر هنگام نماز رسید و کسی در میان قبور قرار داشت، او باید از میان قبور خارج شود و در جایی نماز بخواند که قبری وجود ندارد زیرا نماز خواندن در میان قبور یا رو به سوی آنها یا در مقبره به هیچ وجه جایز نیست، بدلیل این احادیث که می فرماید:

عن أبی سعید الخدری رضی الله عنه قال : قال رسول الله صلی الله علیه وسلم : «الارض کلها مسجد إلا المقبرة والحمام ».ترمذی و ابوداوود در کتاب الجنایز - صحیح علی شرط الشیخین

یعنی:« تمامی زمین مسجد است بجز مقبره و حمام».

 عن انس« أن النبی صلی الله علیه وسلم نهی عن الصلاة بین القبور ».در( المجمع ) (2/27) و طبرانی در ( الاوسط ) (1/280).

یعنی:« پیامبر صلی الله علیه وسلم نماز خواندن در بین قبور و قبرستان را نهی کردند».

عن أبی مرثد الغنوی قال : سمعت رسول الله صلی الله علیه وسلم یقول :« لا تصلوا إلی القبور،ولا تجلسوا علیها ».مسلم (3/62).

یعنی:« شنیدم از رسول الله صلی الله علیه وسلم که فرمودند: به سوی قبور نماز نخوانید و بر روی قبرها ننشینید».

امام احمد می فرمایند: هرکسی که در قبرستان نماز بخواند بایستی نمازش را اعاده کند.( احکام الجنایز البانی)

نکته مهم دیگر اینست که هنگام دعا کردن برای مردگان، باید رو به سوی قبله بچرخانیم و بعد دعا کنیم زیرا این امر از صحابه رضی الله عنهم به اثبات رسیده است.

شیخ ناصرالدین البانی محدث بزرگ اهل سنت در کتاب الجایز خود ،می گویند: رای ائمه اربعه(امام ابوحنیفه،امام مالک،امام شافعی و امام احمد)رحمهم الله،این است که شخص هنگام دعا نمودن رو به قبله بایستد هرچند در کنار مرقد رسول الله صلی الله علیه وسلم باشد.

والله اعلم

وصلی الله وسلم علی محمد و علی آله و اتباعه الی یوم الدین

سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت

IslamPP.Com