حکم اجرت گرفتن بابت تعبیر خواب

الحمدلله،

کسی که الله متعال موهبت تعبیر خواب را به ی عطاء کرده، جایز نیست بابت آن پول طلب کند، به دلایل زیر :

اولا : تعبیر خواب یک منفعت غیر معلوم و غیر منضبط است، درحالیکه شرعا دستمزد جز برای کاری که منفعت آن معلوم باشد جایز نیست، در این موضوع، تعبیر خواب شبیه کار قضاوت است، که امام ابن قدامه درباره آن می گوید : «اجرت گرفتن برای آن (یعنی برای امر قضاوت) جایز نیست، عمر رضی الله عنه گفته : (لا ینبغی لقاضی المسلمین أن یأخذ علی القضاء أجرا) یعنی برای قاضی مسلمان شایسته نیست که بابت قضاوت اجرتی بگیرد. و این مذهب شافعی نیز هست و تاجائیکه می دانم خلافی در آن نیست.. و چونکه قضاوت کاری غیر معلوم است».

"المغنی" (11/377) .

دوما : نزدیکترین چیزی که می توان تعبیر خواب را با آن قیاس نمود؛ فتوا دادن است، و جمهور علماء گفتند که مفتی نباید در مقابل فتوای خود اجرت طلب کند، چه فتوائی که می دهد در حق او فرض عین باشد یا فرض کفایی .

در کتاب دائرة المعارف فقهی آمده : «و اما اجرت گرفتن از مستفتی (یعنی از کسی که خواهان فتوی است) بر طبق رأی صحیح نزد شافعیه جایز نیست، و این مذهب حنفیه و حنابله نیز هست. حنابله گفتند : چون فتوا دادن عملی است مختص کسانی از اهل قربت، و مفتی منصبی است که بجای الله و رسول تبلیغ می کند، که جایز نیست بابت آن عوضی دریافت کرد، همانطور اگر به کسی بگوید : جز در مقابل پول چیزی از اسلام مثل وضوء و نماز را به تو یاد نخواهم داد، و این قطعا حرام است، و باید عوضی که دریافت کرده پس دهد، و به تملک خود درنیاورد، مفتی ملزم است مجانی و برای رضای خدا بوسیله زبان یا دست نوشته پاسخ مستفتی را بدهد، و اگر مستفتی خواست که جوابش را برای وی بنویسد، مفتی ملزم به کاغذ و قلم نیست (که از خودش باشد)» "الموسوعة الفقهیة" (32 /42).

علامه ابن قیم نیز سخنی مشابه دارد.  "إعلام الموقعین" (4/231) .

تعبیر خواب نیز نوعی از فتوی است، علامه عبدالرحمن سعدی می گوید : « علم تعبیر خواب یکی از علوم شرعی است، و انسان به خاطر آموختن و یاد دادن آن به دیگران مأجور میشود، و تعبیر خواب یکی از شعب فتواست، زیرا یوسف به آن دو جوان گفت: (قُضِیَ الأَمْرُ الَّذِی فِیهِ تَسْتَفْتِیَانِ کاری که در مورد آن جویا شدید قطعی و حتمی است و پادشاه گفت: (أَفْتُونِی فِی رُؤْیَایَ) مرا دربارة خوابم پاسخ دهید. و جوان به یوسف گفت: (أَفْتِنَا فِی سَبْعِ بَقَرَاتٍ) ما را در مورد هفت گاو پاسخ بده. پس بدون علم جایز نیست که به تعبیر خواب اقدام نمود» "تفسیر السعدی" (1/407).

سوما : قیاس اجرت گرفتن برای تعبیر خواب بر اجرت گرفتن برای رقیه خواندن صحیح نیست، زیرا رقیه نوعی از مداوا و معالجه است، و برای همین به اتفاق علماء اجرت گرفتن بابت رقیه خوانی صحیح است.

چهارم : بعضی برای جواز اجرت گرفتن بر تعبیر خواب به مطلبی از کتاب "مجمع الأنهر" (3/533) در فقه حنفی استدلال کردند که درباره اجرت گرفتن بر طاعات گفته : «.. به خلاف ساخت مساجد و جمع آوری زکات و کتابت مصحف، و آموزش فقه و نوشتن، و نجوم (ستاره شناسی علمی)، و طب، و تعبیر، و علوم ادبی، که گرفتن اجرت در تمام این موارد به اتفاق جایز است».

اما این استدلال دقیق نیست، زیرا منظور مؤلف؛ جواز اجرت گرفتن در مقابل آموزش تعبیر است نه پول گرفتن بابت تعبیر خواب مردم، و این از سیاق جمله پیداست، چنانکه مقارن با تعلیم فقه و نوشتن و طب و علوم ادبی است.

در کتاب "الفتاوی الهندیة" (4/448) از کتب حنفیه این امر واضح تر است : «و اگر بابت آموزش دادن نوشتن به فرزند وی پول بگیرد، و یا آموزش نجوم و طب و یا تعبیر، به اتفاق جایز است».

و فرق بین آموزش تعبیر با تعبیر خواب، همانند فرق بین آموزش علم شرعی با فتوی دادن است.

از جناب علامه ابن جبرین سوال می کنند : حکم اجرت گرفتن بابت تعبیر خواب چیست؟

پاسخ دادند : «بنظرم جایز نیست، زیرا تعبیر خواب یک امر ظنی (و غیر یقینی) است، و جایز نیست که معبر خواب بر تعبیر خود یقین داشته باشد، زیرا احتمال آن می رود که تعبیر دیگری داشته باشد، پس نیازی به گرفتن پول نیست». بنقل از سایت رسمی شیخ ابن جبرین.

منبع : سایت (الإسلام سؤال وجواب).

والله اعلم

وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه وسلم

سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت

IslamPP.Com