گوشت خر اهلی حرام است و گوشت خر وحشی حلال در حالیکه هر دو خر هستند و خر اهلی از اول هم حرام نبوده بعد از جنگ خیبر حرام شده است، یعنی حکمت چه است.
الحمدلله، بر طبق فرمایش رسول خدا صلی الله علیه وسلم خوردن گوشت خر اهلی حرام است، چنانکه از ابی ثعلبه رضی الله عنه روایت است که گفت: «حَرَّمَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ لُحُومَ الْحُمُرِ الأَهْلِیَّةِ». بخاری (5527) ومسلم (1936). یعنی: رسول خدا صلی الله علیه وسلم گوشت خر اهلی را حرام اعلام کردند. اما خوردن گوشت خر وحشی (که اندکی در ظاهر با خر اهلی تفاوت دارند) را مباح و جایز دانسته اند، چنانکه از ابی قتاده رضی الله عنه روایت است که او یک خر وحشی را شکار کرد و قطعه ای از گوشت آنرا برای پیامبر صلی الله علیه وسلم آورد و ایشان از آن خوردند، و به یارانش فرمود: «هو حلال ، فکلوه». بخاری (5492) ومسلم (1196). یعنی: «گوشت آن حلال است، بخورید». لذا جمهور علمای اسلام در حرام بودن گوشت خر اهلی و مباح بودن گوشت خر وحشی اتفاق نظر دارند. اما چرا گوشت خر اهلی حرام شده ولی گوشت خر وحشی مباح است، و حکمت آن چیست؟ نخست لازم به ذکر است که چه بسا بسیاری از احکام شریعت را که شارع وضع نموده تا مکلفین آنها را به نحو شایسته ای انجام دهند، اما علت و حکمت آن احکام بر بندگان نامعلوم و پنهان باشد و شاید هرگز مجالی برای یافتن آن حکمتها فراهم نیاید. مثلا چرا در ماه رمضان روزه می گیریم ولی در ماه رجب خیر؟! و یا چرا نماز عصر چهار رکعت است؟ ولی پنج رکعت نیست؟! یا چرا کفاره ی سوگند اطعام ده نفر مسکین است ولی دوازده نفر نیست؟! و از این نوع سوالات بسیارند که جواب اکثر آنها بر ما انسانها پوشیده است و جز پروردگار کسی از حکمت آنها مطلع نیست و او نیز بندگانش را از آن حکمتها مطلع نگردانده است. ولی آنچه که مهم است، انجام اوامر الله و رسول طبق فرمایش آنها بدون چون و چرا است، و مومنان و مسلمانان واقعی کسانی هستند که در برابر اوامر خدا و فرستاده اش بگویند: " سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا" یعنی: شنیدیم و اطاعت کردیم. بعبارتی، پس از آنکه دستور را شنیدند، بلافاصله و بدون کنجکاوی یا اعتراض یا هر مسئله ی دیگر، آن دستور را اطاعت می کنند حال چه حکمت آنرا بدانند و چه ندانند، زیرا ایمان جازم و قطعی دارند که هیچکدام از دستورات و نواهی خداوند بدون حکمت و از روی عبث نبوده است و همین ایمان راسخ آنهاست که باعث می شود همینکه دستور را شنیدند، بلافاصله اجرا کنند و از حکمت و علت و چون و چرا نمی گردند. چرا که اگر خصوصیات و ویژگیهای مسلمان اینگونه نباشد که در برابر اوامر خدا گردن کجی و انقیاد نداشته باشد، در آنصورت یا ایمان در قلبش رسوخ نکرده و یا نشانه ای از ضعف ایمان است که باید اصلاح و تقویت گردد. خداوند تبارک و تعالی می فرماید: « فَلاَ وَرَبِّکَ لاَ یُؤْمِنُونَ حَتَّیَ یُحَکِّمُوکَ فِیمَا شَجَرَ بَیْنَهُمْ ثُمَّ لاَ یَجِدُواْ فِی أَنفُسِهِمْ حَرَجًا مِّمَّا قَضَیْتَ وَیُسَلِّمُواْ تَسْلِیمًا» (نساء 65) یعنی: به پروردگارت سوگند که آنها مؤمن نخواهند بود، مگر اینکه در اختلافات خود، تو را به داوری طلبند؛ و سپس از داوری تو، در دل خود احساس ناراحتی نکنند؛ و کاملا تسلیم باشند. اما باید بدانیم که خداوند متعال هر چیزی را که پاک باشد آنرا برای انسانها حلال کرده و هرآنچه را که ناپاک و مضر و زیان آور باشد را حرام کرده است، چنانکه می فرمایند: « وَیُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّبَاتِ وَیُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبَآئِثَ» (اعراف 157). یعنی: «و پیامبری که برای آنان پاکیزه‌ها را حلال می‌گرداند» و چیزهای پاکیزه هر چیزی است که در آن فایده یا لذتی باشد، بدون اینکه زیانی برای بدن و عقل در بر داشته باشد «و چیزهای ناپاک را برایشان حرام می‌گرداند» یعنی: نجاستها و پلیدی‌های حقیقی را به سبب قبح و زیانی که در آنهاست. خبائث یعنی: هر چیزی است که طبع سلیم آن را پلید و نفس آن را ناپاک بشمارد و تناول آن سبب درد و آفت گردد. بعضی از علما می‌گویند: هر خوراکی‌ای را که خداوند متعال حلال گردانیده، آن خوراکی پاکیزه است و هم در جسم و هم در دین سودمند می‌باشد و هرچه را که خداوند متعال حرام گردانیده، آن چیز ـ هم در جسم و هم در دین ـ پلید و زیانباراست. و می فرماید: « یَسْأَلُونَکَ مَاذَا أُحِلَّ لَهُمْ قُلْ أُحِلَّ لَکُمُ الطَّیِّبَاتُ وَمَا عَلَّمْتُم مِّنَ الْجَوَارِحِ مُکَلِّبِینَ تُعَلِّمُونَهُنَّ مِمَّا عَلَّمَکُمُ اللّهُ فَکُلُواْ مِمَّا أَمْسَکْنَ عَلَیْکُمْ وَاذْکُرُواْ اسْمَ اللّهِ عَلَیْهِ وَاتَّقُواْ اللّهَ إِنَّ اللّهَ سَرِیعُ الْحِسَابِ» (مائده 4). یعنی: «از تومی‌پرسند چه‌چیز» از خوراکی‌ها«برایشان حلال شده است؟ بگو» ای پیامبر «برای شما همه پاکیزه‌ها حلال گردیده» یعنی: هرآنچه که پلید نیست بر شما حلال است. آری! این پاکیزه‌ها، شامل همه چیزهایی می‌شود که حکم تحریم آنها درکتاب خدا، یا سنت پیامبرش، یا اجماع امت، یا قیاس اثبات نشده است. بنابراین هرآنچه که ناپاک و نجس باشد، خوردن گوشت آن حرام است مانند سگ یا خوک و یا مردار.. خر اهلی بر خلاف خر وحشی، نجس و ناپاک است و لذا در می یابیم که یکی از حکمتها و علتهای حرام شدن گوشت خر اهلی نجس بودن گوشت آنست، چنانکه از انس ابن مالک رضی الله عنه روایت است که گفت: « لَمّا کان یَوْمُ خَیْبَر أَمَرَ رَسُول الله صلی الله علیه وآله وسلم أبا طَلْحَةَ فَنَادَی : أنَّ الله ورَسُولَهُ یَنْهَیَانِکُمْ عَنْ لُحُومِ الْحُمُرِ الأهْلِیّةِ، فإنها رِجْسٌ». متفق علیه. یعنی: پیامبر خدا صلی الله علیه وآله وسلم در جنگ خیبر به ابوطلحه دستور داد، اعلام کند: به راستی که خداوند و پیامبرش شما را از خوردن گوشت الاغ منع می کنند، زیرا نجس است. و بدون شک خوردن گوشت ناپاک و نجس برای سلامتی بدن زیان آور است، از اینرو اسلام حکم بر حرام بودن هرآنچه ناپاک و زیان آور است داده و از آن نهی فرموده است. اما برخلاف گوشت خر اهلی، گوشت خر وحشی نجس و ناپاک نیست پس شارع نیز آنرا حرام نکرده است، و باید در نظر داشت که تشابه اسمی – با وجود تشابه ظاهری نسبی – دلیل نمی شود که چون خر وحشی مباح است پس خر اهلی هم چرا مباح و حلال نباشد؟! این سخن را جز کسی که با طبیعت و خلقت حیوانات آگاه نباشد نمی گوید، چرا که خلقت آنها کاملا شبیه هم نیست و تابحال کسی چنین نگفته که خر اهلی با خر وحشی در خلقت و خصوصیات جسمی با هم هیچ تفاوتی ندارند! هرچند که تا حدودی به هم شبیه هستند، ولی به هرحال یکی نجس است و دیگری خیر.. و مثلا اگر خر وحشی، اهلی شود، گوشتش حرام نمی شود! و اگر خر اهلی، وحشی گردد و در دشت و صحرا رها گردد و با خرهای وحشی زیست کند، گوشت آن حلال نمی شود، زیرا خلقت آنها تغییری نخواهد کرد. بنابراین نباید فریب اسم و ظاهر آنها را خورد! و اگر شباهت خلقتی هم داشته باشند، باز چون نوع گوشت آنها متفاوت است پس حکم آنها نیز متفاوت خواهد بود، بعنوان مثال گوسفندی که توسط ذبح شرعی کشته شده و گوسفندی که بدون ذبح شرعی کشته شده (مثلا از یک بلندی پرت شده) در نظر بگیرید که هر دو هم در اسم و هم در ظاهر شبیه هم هستند، ولی آیا خوردن هر دو جایز است؟ خیر! چون گوسفندی که از بلندی سقوط کرده و کشته شده بعنوان مردار تلقی می شود و خداوند متعال خوردن گوشت مردار را حرام کرده است، چنانکه می فرماید: « حُرِّمَتْ عَلَیْکُمْ الْمَیْتَةُ» (مائده 3). یعنی: ای مؤمنان بر شما حرام شده است (خوردن گوشت) مردار.. نکته دیگر که ممکن است به ذهن خطور کند اینست که: اگر گوشت خر اهلی نجس است، پس چرا از همان اوائل اسلام حرام نشده بود؟! جواب اینست که این امر مربوط است به حکمت الله تعالی در تدریجی بودن شریعت اسلام است، همانطور که شراب – با وجود آنکه آنهم ناپاک و زیان آور بود – ولی به مرور زمان و بصورت تدریجی حرام شد وگرنه در ابتدای اسلام حرام نبود و در مدینه حرام گردید، و همینطور اوایل اسلام حجاب واجب نبود و بعدها فرض گردید و دیگر احکام شریعت که به مرور زمان و با پایان رسالت پیامبر صلی الله علیه وسلم تکمیل شد و خداوند متعال فرمودند: «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الإِسْلاَمَ دِینًا»(مائده 3). یعنی: «امروز دین شما را برایتان کامل گردانیدم و نعمت خود را بر شما تمام گردانیدم و دین اسلام را برای شما پسندیدم». والله اعلم وصلی الله وسلم علی محمد وعلی آله وأصحابه والتابعین لهم بإحسان إلی یوم الدین سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت IslamPP.Com
| 
