پولهای قدیمی که از رده خارج شده اند، اگر قصد فروش آنها را داشته باشیم آیا بمانند مبادله پول و ارز با آن رفتار شود یا بمانند کالا؟
الحمدلله،
پولهای قدیمی اگر از جنس طلا و یا نقره باشند، در آنصورت : اگر طلا باشد و با طلا بفروش رسد، یا اگر نقره باشد و با نقره بفروش رسد؛ لازمست اولا: وزن آنها مساوی باشند، و دوما : در همان مجلس دست به دست گردند. ولی اگر طلا یا نقره با غیر خودشان بفروش برسند، تنها لازمست در همان مجلس دست به دست شوند و تساوی در وزن لازم نیست.
دلیل آن فرموده پیامبر صلی الله علیه وسلم است که فرمود : «الذَّهَبُ بِالذَّهَبِ وَالْفِضَّةُ بِالْفِضَّةِ وَالْبُرُّ بِالْبُرِّ وَالشَّعِیرُ بِالشَّعِیرِ وَالتَّمْرُ بِالتَّمْرِ وَالْمِلْحُ بِالْمِلْحِ مِثْلًا بِمِثْلٍ، سَوَاءً بِسَوَاءٍ، یَدًا بِیَدٍ، فَإِذَا اخْتَلَفَتْ هَذِهِ الْأَصْنَافُ فَبِیعُوا کَیْفَ شِئْتُمْ، إِذَا کَانَ یَدًا بِیَدٍ» مسلم (2970).
یعنی : «طلا به طلا، نقره به نقره، گندم به گندم، جو به جو، خرما به خرما، نمک به نمک، باید مثل هم و به طور مساوی، و به صورت دست به دست مبادله و معامله شوند، هرگاه مبادله این انواع مختلف بود، هر طور که خواستید؛ بفروشید، به شرطیکه دست به دست معامله شود».
پس اگر جنس پولها از طلا یا نقره باشند، اگر با هم جنس خود مبادله شوند - بدون توجه به خوبی و بدی و یا رواج یا عدم رواج یکی از دو پول - می بایست در وزن برابر بوده و در همان مجلس معامله دست به دست تحویل داده شوند، ولی هرگاه یکی از این دو (طلا یا نقره) با نوع خودش مبادله نشد مانند طلا به نقره یا طلا به اسکناس رایج، تساوی در وزن لازم نیست فقط باید در همان مجلس مبادله صورت گیرد و نسیئه در آن حرام است.
ولی اگر پولها از جنس طلا یا نقره نباشند، بلکه از کاغذ یا مس یا روی باشند، در آنصورت : اگر تعامل با آنها قطع شده باشد، پس علت ربا در آنها از بین رفته و بعنوان یک کالا با آنها برخورد می شود، و جایز است با هر قیمتی که دو طرف با هم توافق کردند خرید و فروش شوند، بشرطی که اسراف و تبذیر نشود.
از جناب علامه ابن عثیمین درباره فروش پول قدیمی با بیشتر از قیمتش سوال شد، ایشان پاسخ دادند : «ایرادی ندارد، زیرا پول قدیمی دیگر از حالت نقد بودن خارج شده، پس اگر بعنوان مثال یک بسته ریال سرخ یا یک بسته پنج یا ده ریالی در اختیار داشته باشد که تعامل با آن تمام شده است، و بخواهد ده تا از آنرا با یکصد (ریال جدید) بفروشد، ایرادی ندارد، زیرا (آن ریال قدیمی) به کالا تبدیل شده و (پول) نقد محسوب نمی شود، پس اشکالی ندارد». "لقاء الباب المفتوح" (233/18) باختصار.
والله اعلم
وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه وسلم
سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com
