می خواهم درباره معنی آیه 15 سوره نساء که درباره حبس زن زناکار در خانه اش است بیشتر بدانم، آیا این مجازات زناکار است؟ و منظور از اینکه خداوند برایش راهی مقرر کند چیست؟
الحمدلله،
الله متعال در آیه 15 سوره نساء می فرماید : « وَاللاتِی یَأْتِینَ الْفَاحِشَةَ مِنْ نِسَائِکُمْ فَاسْتَشْهِدُوا عَلَیْهِنَّ أَرْبَعَةً مِنْکُمْ فَإِنْ شَهِدُوا فَأَمْسِکُوهُنَّ فِی الْبُیُوتِ حَتَّی یَتَوَفَّاهُنَّ الْمَوْتُ أَوْ یَجْعَلَ اللَّهُ لَهُنَّ سَبِیلا».
یعنی : «و کسانی از زنان شما که مرتکب فاحشه می‌شوند» فاحشه: فعل ناشایست است و مراد از آن در اینجا، فعل زنا است «بر آنان چهار مرد را از جنس خویش» ازمسلمانان عادل «گواه طلبید، پس اگر» چهار مرد بر جرم آنان «شهادت دادند، آنان (زنان زنا کرده) را در خانه‌ها محبوس کنید تا آن که مرگ عمرشان را پایان دهد یا خداوند برایشان راهی مقرر کند».
امام ابن کثیر در تفسیر این آیه می گوید : «حکم در ابتدای اسلام اینگونه بود که هرگاه زنای زنی بوسیله شهود عادل ثابت می شد او در خانه حبس می شد و امکان خروج از آنرا نداشت تا آنکه می مُرد، و برای همین فرمود : « و کسانی از زنان شما که مرتکب فاحشه می‌شوند»، یعنی مرتکب زنا می شوند، « چهار نفر از مسلمانان را بعنوان شاهد بر آنها بطلبید! اگر گواهی دادند، آنان [زنان] را در خانه ها(ی خود) نگاه دارید تا مرگشان فرارسد؛ یا اینکه خداوند، راهی برای آنها قرار دهد» پس راهی که خداوند برای آنها قرار داد ناسخ این حکم است. ابن عباس رضی الله عنه گفته : «در آغازاسلام، زن چون زنا می‌کرد، در خانه (به‌طور مادام‌العمر) زندانی می‌شد تا این که آیه مبارکه سوره نور نازل شد : «الزَّانِیَةُ وَالزَّانِی فَاجْلِدُوا کُلَّ وَاحِدٍ مِّنْهُمَا مِئَةَ جَلْدَةٍ » (نور 2). هر یک از زن و مرد زناکار را صد تازیانه بزنید. پس این حکم با حکم تازیانه یا رجم منسوخ شد». همچنین از عکرمه و سعید بن جبیر و حسن بصری و عطاء و خراسانی و ابوصالح و قتاده و زید ابن اسلم و ضحاک روایت شده که گفتند : حکم این آیه منسوخ شده است و بر آن اتفاق هست. امام احمد – در مسند خود – از عباده بن صامت روایت کرده که گفت : « کَانَ رَسُولُ اللهِ صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ إِذَا نَزَلَ عَلَیْهِ الْوَحْیُ أَثَّرَ عَلَیْهِ کَرَبَ لِذَلِکَ، وَتَرَبَّدَ وَجْهُهُ، فَأَنْزَلَ اللهُ ذَاتَ یَوْمٍ، فَلَمَّا سُرِّیَ عَنْهُ قَالَ: خُذُوا عَنِّی قَدْ جَعَلَ اللهُ لَهُنَّ سَبِیلًا الثَّیِّبُ بِالثَّیِّبِ، وَالْبِکْرُ بِالْبِکْرِ، الثَّیِّبُ جَلْدُ مِائَةٍ وَرَجْمٌ بِالْحِجَارَةِ». یعنی : «هرگاه بر پیامبر صلی الله علیه وسلم وحی نازل می شد سختی و مشقت آن (جسم) وی را فرا می گرفت، روزی خداوند بر او وحی نازل کرد و وقتی که از آنحال بیرون آمد، فرمود : بگیرید از من (این حکم‌را): به تحقیق که خداوند برای آنان راهی مقرر کرد، [آن راه این است که:] مجازات زنای زنی که شوهر نکرده و مردی که زن نگرفته صد تازیانه است و مجازات زنای مردی که زن گرفته و زنی که‌شوهر کرده صد تازیانه و سنگ‌باران است». مسلم و اصحاب سنن (شبیه این حدیث) را از عباده بن صامت اما از طریق دیگری روایت کردند که در آن پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند : « خُذُوا عَنِّی قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لَهُنَّ سَبِیلًا الْبِکْرُ بِالْبِکْرِ جَلْدُ مِائَةٍ وَتَغْرِیبُ سَنَةٍ وَالثَّیِّبُ بِالثَّیِّبِ جَلْدُ مِائَةٍ وَالرَّجْمُ». یعنی : « بگیرید از من (این حکم‌را): به تحقیق که خداوند برای آنان راهی مقرر کرد، مجازات زنای زنی که شوهر نکرده و مردی که زن نگرفته صد تازیانه و تبعید یک‌سال است و مجازات مردی که زن گرفته و زنی که‌شوهر کرده صد تازیانه و سنگ‌باران است». ترمذی گفته : این حدیث حسن صحیح است». پایان کلام ابن کثیر از " تفسیر القرآن العظیم " (2/233) .
و امام قرطبی در تفسیر آیه مذکور می گوید : «این اول مجازات زناکاران بود، که در ابتدای اسلام اجراء می شد .. این را ابن عباس و حسن بصری گفتند. ابن زید گفته : مردان زناکار هم از نکاح و ازدواج منع می شدند تا مرگشان فرا می رسید، این مجازات آنها بود .. و حبس (زانیه) به اتفاق و اجماع منسوخ شده است».
ضمنا حکم گواهی چهار شاهد مسلمان عادل بر عمل زنا، باقی‌است و منسوخ نشده است.
آیه مابعد آیه فوق نکته ای دارد که ذکر آن مناسب است، در ادامه می فرماید : «وَاللَّذَانِ یَأْتِیَانِهَا مِنْکُمْ فَآذُوهُمَا فَإِنْ تَابَا وَأَصْلَحَا فَأَعْرِضُوا عَنْهُمَا إِنَّ اللَّهَ کَانَ تَوَّابًا رَحِیمًا» (نساء 16).
یعنی : «و آن دوکس از شما که زنا می‌کنند» یعنی: آن مرد و زنی که از میان مردان و زنان شما مرتکب عمل زشت زنا می‌گردند «پس آنان را آزار دهید» وبرنجانیدشان؛ با زدن و توبیخ و تشر و سرزنش. خطاب در اینجا متوجه حکام و «اولی‌الامر» جامعه اسلامی است. آری! در آغاز، حکم زن زناکار، زندانی‌ساختنش در خانه و آزار رساندن به وی ـ هر دو ـ بود و حکم مرد زناکار آزار رساندن او بود بدون زندان. «پس اگر توبه کردند» از فعل زنا «و به صلاح آمدند» و نیکوکاری پیش گرفتند «از» تعذیب و آزار «آنان دست بردارید، زیرا خداوند توبه‌پذیر مهربان است».
امام ابن کثیر در تفسیر آن گفته : «ابن عباس رضی الله عنه و سعید بن جبیر و دیگران گفتند : یعنی با زشت رویی و سرزنش و زدن با کفش آنها را آزار دهید، این حکم (در اوائل اسلام) همچنان پابرجا بود تا آنکه خداوند آنرا بوسیله رجم و تازیانه نسخ نمود ... « فَإِنْ تَابَا وَأَصْلَحَا » یعنی اگر از عمل خود دست برداشتند (و توبه کردند) و اعمال خود را اصلاح نمودند « فَأَعْرِضُوا عَنْهُمَا » دیگر آنها را با کلام زشت سرزنش نکنید، زیرا توبه کننده بر گناه مثل کسی که گناه نکرده باشد و « إِنَّ اللَّهَ کَانَ تَوَّابًا رَحِیمًا » در صحیحین نیز آمده که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود : «إِذَا زَنَتْ أَمَةُ أَحَدِکُمْ، فَتَبَیَّنَ زِنَاهَا، فَلْیَجْلِدْهَا الحَدَّ، وَلاَ یُثَرِّبْ عَلَیْهَا». یعنی : « اگر کنیزی مرتکب زنا شد و زنایش ثابت شد او را تازیانه بزنید و از سرزنش او خودداری کنید». یعنی بعد از اجرای حد دیگر او را مورد سرزنش قرار ندهد چرا که حد کفاره عملی است که مرتکب شده است».
منبع : سایت (الإسلام سؤال وجواب).
والله اعلم
وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه وسلم
سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com
