من در یک کشور مسلمان زندگی می کنم، روزی با شخص کافری که برای کار به کشور ما آمده بود تصادف کردم و او در این تصادف جان باخت، من عمدا او را نزدم، آیا کفاره و یا دیه بر من واجب است؟
الحمدلله،
جمهور علماء گفتند : کفاره و دیه بر کسی که کافر معصوم الدمی را بکشد، واجب است.
و کافر معصوم الدم سه دسته زیر هستند :
1- کافر ذمی؛ یعنی کسی که در سرزمین مسلمین سکونت دارد و با حکومت قرارداد دارد، یعنی حکومت در ازای اخذ جزیه از مال و جان و ناموس او حمایت و دفاع می کند.
2- کافر معاهد ؛ یعنی کافری که مسلمانان با ملت و قوم او عهد و پیمان بستند که با هم جنگ و ستیز نکنند.
3- کافر مستامن ؛ و کسی است که با امان نامه وارد سرزمین اسلامی شده است، مثل کافری که بقصد تجارت یا کار یا زیارت بستگانش و امثال اینها وارد کشور مسلمانان شده اند.
هرکس کافر معصوم الدمی را بکشد، دو چیز بر او لازمست :
اول : دیه، که باید به خانواده اش بدهد، بشرطیکه خانواده او محارب نباشند، اگر محارب باشند استحقاق گرفتن این دیه را ندارند. تفسیر السعدی (ص 277) .
دوم : کفاره ، و این رأی جمهور علماء است.
و اما دلیل وجوب این دوچیز در مورد کافر معصوم الدم، این فرموده باری تعالی است : «وَمَا کَانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ یَقْتُلَ مُؤْمِناً إِلا خَطَأً وَمَنْ قَتَلَ مُؤْمِناً خَطَأً فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَدِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَی أَهْلِهِ إِلا أَنْ یَصَّدَّقُوا فَإِنْ کَانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَکُمْ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَإِنْ کَانَ مِنْ قَوْمٍ بَیْنَکُمْ وَبَیْنَهُمْ مِیثَاقٌ فَدِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَی أَهْلِهِ وَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیَامُ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ تَوْبَةً مِنَ اللَّهِ وَکَانَ اللَّهُ عَلِیماً حَکِیماً» (نساء 92).
یعنی : « هیچ فرد باایمانی مجاز نیست که مؤمنی را به قتل برساند، مگر اینکه این کار از روی خطا و اشتباه از او سر زند؛ (و در عین حال،) کسی که مؤمنی را از روی خطا به قتل رساند، باید یک برده مؤمن را (بعنوان کفاره) آزاد کند و خونبهایی به کسان او بپردازد؛ مگر اینکه آنها خونبها را ببخشند. و اگر مقتول، از گروهی باشد که میان شما جنگ و دشمنی هست (و کافرند) ولی مقتول با ایمان بوده، (تنها) باید یک برده مؤمن را آزاد کند (و پرداختن خونبها لازم نیست). و اگر مقتول از قومی باشد که میان شما و آنان پیمانی برقرار است، باید خونبهای او را به کسان او بپردازد، و یک برده مؤمن (نیز) آزاد کند. و آن کس که دسترسی (به آزاد کردن برده) ندارد، دو ماه پی در پی روزه میگیرد. این، (یک نوع تخفیف، و) توبه الهی است. و خداوند، دانا و حکیم است».
امام ابن قدامه می گوید : «اکثر اهل علم گفتند که کفاره برای قتل کافر – چه ذمی باشد یا مستامن – واجب است، اما حسن بصری و مالک گفتند : کفاره ندارد، چون خدا فرموده : « وَمَنْ قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَأً فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ » «کسی که مؤمنی را از روی خطا به قتل رساند، باید یک برده مؤمن را (بعنوان کفاره) آزاد کند »، یعنی اگر مقتول غیر مومن بود کفاره ندارد. اما دلیل ما این فرموده باری تعالی است : «وَإِنْ کَانَ مِنْ قَوْمٍ بَیْنَکُمْ وَبَیْنَهُمْ مِیثَاقٌ فَدِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إلَی أَهْلِهِ وَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ » «و اگر مقتول از قومی باشد که میان شما و آنان پیمانی برقرار است، باید خونبهای او را به کسان او بپردازد، و یک برده مؤمن (نیز) آزاد کند»، و کافر ذمی نیز با مسلمانان پیمان و میثاق دارد، و این منطوق بر دلیل خطاب مقدم است، علاوه بر این؛ او آدمی است که از روی ظلم کشته شده پس بخاطر آن کفاره واجب می شود مثل مسلمان» "المغنی" (12/224).
این رأی را گروهی از مفسرین از جمله امام طبری و قرطبی و ابن کثیر هم برگزیدند.
نگاه به : "تفسیر الطبری" (9/43)، و" تفسیرالقرطبی" (5/325) و "تفسیر ابن کثیر" (2/376).
همچنین علامه ابن عثیمین این رای را در تفسیرش بر سوره نساء برگزیده است.
نکته : کفاره و دیه در تصادفات تنها زمانی واجب است که راننده مقصر باشد، مثلا در کنترل اتومبیلش کوتاهی یا تفریط کند، و یا سرعت او به قدری باشد که جلوگیری از آن تصادف ممکن نبود، و دیگر خطاهایی که از او سر می زند و موجب کشته شدن دیگران می شود..
منبع : سایت (الإسلام سؤال وجواب).
والله اعلم
وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه وسلم
سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com
