از علماء هیئت دائمی افتاء سوال شد : بر بسیاری از ما مسئله سرکه مشتبه شده است؛ در اینجا یعنی الجزایر (سرکه با) درجات (مختلفی از) الکل وجود دارد و نمی دانیم چگونه تهیه شده اند، آیا به دلیل وجود آن مقدار الکل حرام می شوند؟ البته مقصود نوشیدن آن نیست، بلکه استعمال آن سرکه ها در تهیه بسیاری از خوراکی ها است، آیا این خوراکیها با وجود سرکه بکار رفته خورده می شوند؟
الحمدلله،
«اولا : اگر اصل سرکه از خمر (شراب) باشد؛ چنانچه شخص خودش سرکه را از آن خمر گرفته باشد، در آنصورت استفاده از آن سرکه جایز نیست، دلیل آن روایت مسلم و ترمذی و ابوداود است که روایت کردند : « أَنَّ أَبَا طَلْحَةَ سَأَلَ النَّبِیَّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ عَنْ أَیْتَامٍ وَرِثُوا خَمْرًا قَالَ أَهْرِقْهَا قَالَ أَفَلَا أَجْعَلُهَا خَلًّا قَالَ لَا» ابوداود (3675). یعنی : «ابوطلحه از پیامبر صلی الله علیه وسلم درباره شرابی که ارث یتیمان شده سوال کرد، که در پاسخ فرمودند : آنرا دور بریز، ابوطلحه گفت : آیا آنرا به سرکه تبدیل نکنم؟ فرمود : خیر».
امام ابن قیم رحمه الله تعالی می گوید : «این حدیث بیان واضحی دارد که رسیدگی به شراب تا آنکه سرکه شود ناجایز است، و اگر راهی برای آن بود (یعنی جایز می بود) قطعا اموال یتیمان به آن سزاوارتر بود (که هدر نرود و به سرکه تبدیل شود)، زیرا واجب است اموال یتیم حفظ و نگهداری شود و حتی مورد سرمایه گذاری واقع شود (تا زیاد گردد)، و پیامبر صلی الله علیه وسلم از هدر دادن مال نهی کرده اند، و مشخص است که ریختن آن (شرابها) هدر دادن آنست، و از این می فهمیم که رسیدگی به شراب (تا آنکه سرکه شود) آنرا پاک نمی گرداند و به مال (حلال) تبدیل نمی شود، و این رأی عمر بن خطاب رضی الله عنه مذهب شافعی و احمد بن حنبل نیز هست».
دوما : اگر شراب خودبخود به سرکه تبدیل شد، استفاده از آن جایز است، دلیل آن روایت مسلم و ترمذی و نسائی و ابن ماجه است که روایت کردند : پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود : «نِعْمَ الْإِدَامُ الْخَلُّ» مسلم (2051). یعنی : «بهترین خورش سرکه است». و عموم این حدیث بوسیله حدیث سابق تخصیص می یابد (یعنی حدیث اول مخصص حدیث دوم است)، امام مالک رحمه الله گفته : «برای مسلمانی دوست ندارم که شرابی را به ارث بگیرد و محبوس کند تا به سرکه تبدیل کند، اما اگر شراب فاسد شد و به سرکه تبدیل شد، ایرادی بر خوردن آن نمی بینم».
سوما : اگر اصل سرکه از شراب نباشد، اشکالی بر حلیت آن نیست، زیرا هر عصاره ترشی سرکه نامیده می شود» "فتاوی اللجنة الدائمة" (22/121) .
شیخ عبد العزیز بن عبد الله بن باز ... شیخ عبد الرزاق عفیفی... شیخ عبد الله بن غدیان ... شیخ عبد الله بن قعود .
جهت اطلاع بیشتر : در کتاب دائرة المعارف فقهی آمده : «خلافی بین فقهاء نیست که خوردن و نوشیدن سرکه جایز است، چه از انگور درست شده باشد یا غیر آن، همینطور خلافی بر جواز خوردن سرکه شراب که از آن بوجود آمده نیست یعنی شرابی که خودبخود و بدون رسیدگی به سرکه تبدیل شده باشد، به دلیل فرموده پیامبر صلی الله علیه وسلم : «بهترین خورش سرکه است»» "الموسوعة الفقهیة" (19/262).
والله اعلم
وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه وسلم
سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com
