از جناب علامه عبد العزیز ابن باز سوال شد : حکم خوردن گوشتهایی که در بازار کشورهای غیر اسلامی فروخته می شوند چیست؟ و آیا حلال هستند یا حرام؟
الحمدلله،
«علمای اسلام اجماع کردند که ذبایح مشرکین از بت پرستان گرفته تا بی دینها و امثال آنان از سایر کفار بجز یهود و نصاری و مجوس (یعنی زرتشتیان) حرام است. و باز اجماع کردند که ذبایح اهل کتاب از یهودی و نصرانی مباح است، ولی در مورد ذبایح مجوس یعنی آتش پرستان اختلاف رأی دارند؛ ائمه اربعه و اکثر علماء معتقدند که ذبایح مجوسیان مثل ذبایح سایر کفار از بت پرستان و غیر اهل کتاب حرام است، ولی بعضی از اهل علم گفتند که ذبایح آنها مثل ذبایح اهل کتاب حلال است، ولی این رأی، بسیار ضعیف و بلکه باطل است، و رأی صحیح همانست که جمهور اهل علم بر آنند یعنی تحریم ذبیحه مجوس مانند سایر مشرکین، زیرا مجوسیان از صنف مشرکان هستند بجز اینکه از آنان (مثل اهل کتاب) جزیه گرفته می شود، و مشابهت مجوس با اهل کتاب تنها در اخذ جزیه است، و دلیل آن این فرموده الله متعال در کتابش است : «الْیَوْمَ أُحِلَّ لَکُمُ الطَّیِّبَاتُ وَطَعَامُ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ حِلٌّ لَکُمْ وَطَعَامُکُمْ حِلٌّ لَهُمْ» (مائده 5). یعنی : « امروز چیزهای پاکیزه برای شما حلال شده؛ و (همچنین) طعام اهل کتاب، برای شما حلال است؛ و طعام شما برای آنها حلال».
الله متعال بیان فرمودند که طعام اهل کتاب برای ما حلال است، و طعام آنها آنگونه که ابن عباس و دیگر اهل گفتند یعنی : ذبایح آنها، و مفهوم آیه اینست که : طعام سائر کفار غیر از اهل کتاب بر ما حرام است، و این رأی قاطبه ی اهل علم است بجز قول شاذ و ضعیف (کسانی که) معتقد بر (اباحه) ذبیحه مجوس هستند.
بعد از ذکر این توضیحات (باید گفت) : گوشتهایی که در بازار کشورهای غیر اسلامی بفروش می رسند؛ اگر (شخص) بداند که آن گوشتها از ذبایح اهل کتاب هستند، پس برای مسلمانان حلال است، بشرطیکه مشخص نباشد که بر روش غیر شرعی ذبح شده اند، چرا که به نص قرآن اصل بر حلیت (ذبایح اهل کتاب) است، و این اصل قابل عدول نیست مگر آنکه امری محقق شود که مقتضای تحریم آن باشد.
اما اگر آن گوشتها از ذبایح بقیه کفار (غیر اهل کتاب) باشند، پس بر مسلمانان حرام است، و بر طبق نص (قرآن) و اجماع (امت) برای آنها جایز نیست که از آن بخورند، و ضمنا بسم الله گفتن در وقت شستن یا خوردن گوشت کافی نیست (و موجب جواز خوردن آن نمی شود). اما کسی که گفته (اگر بسم الله بگوید حلال است) باید بداند که (این حکم) در مورد مردمانی از مسلمانان است که تازه از کفر به اسلام گرویده بودند، آنجا که بعضی از صحابه رضی الله عنهم از پیامبر صلی الله علیه وسلم سوال کردند : « یَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ قَوْمًا یَأْتُونَنَا بِاللَّحْمِ لا نَدْرِی أَذَکَرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَیْهِ أَمْ لا». یعنی : «ای رسول خدا! بعضی برای ما، گوشت میآورند ولی ما نمی دانیم که هنگام ذبح کردن، بسم الله گفته اند یا خیر؟ (تکلیف ما چیست)؟» (که رسول الله صلی الله علیه وسلم به آنها می فرمایدد: خود شما بسم الله بگویید و بخورید). به روایت بخاری از حدیث عایشه رضی الله عنها .
واضح است که (دیگر) شبهه ای برای کسی که ذبح کفار غیر اهل کتاب موجود در بازار را با ذکر بسم الله (در وقت خوردن) مباح می داند، نمی ماند، زیرا حدیث مذکور در شأن مسلمانان وارد شده نه کفار، وانگهی؛ کار مسلمان بر درستی و استقامت حمل می شود مگر آنکه خلاف آن معلوم شود، لذا شبهه برطرف می شود، و احیانا پیامبر صلی الله علیه وسلم این افرادی که از ایشان سوال کردند را از باب صیانت امر به تسمیه نمودند و قصد باطل کردن وسواس شیطانی را داشتند، نه اینکه گفتن بسم الله ذبایح حرام حلال کند، و الله متعال بهتر می داند.
و اما اینکه تهیه گوشتی که بر وجه شرعی ذبح شده باشد برای مسلمانی که در این کشورهای غیر اسلامی است سخت و دشوار است، این موجب نخواهد شد که خوردن این گوشتهای حرام برایش جایز شود، و به اجماع مسلمانان در حکم انسان مضطر نیست، بنابراین لازمست این نکته را توجه نمود و از سهل انگاری در آن تحذیر کرد.
این چیزی بود که در این مسأله برای من ظاهر گشت. از الله متعال مسئلت دارم که مسلمانان را در آنچه موجب صلاح دین و دنیایشان است توفیق دهد، و قلب آنها را با خشیت و تعظیم حرمتهایش و دوری از آنچه مخالف شرعش است آباد کند».
"مجموع فتاوی ابن باز" (23/13) .
والله اعلم
وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه وسلم
سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com
