اگر بوسیله سگ آموزش دیده در پی شکار باشیم و سگ شکار را بگیرد، آیا محل گاز گرفتگی بر بدن شکار نجس است و بایستی جدا شود یا شسته شود؟
الحمدلله،
آب دهان سگ نجس است، پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود : «طُهُورُ إِنَاءِ أحَدِکُمْ إِذَا وَلَغَ فِیهِ الکَلْبُ أنْ یَغْسِلَهُ سَبْعاً ، أولاَهُنَّ بِالتُّرَابِ» مسلم روایت کرده است.
یعنی : «طریقه‌ی پاک کردن ظرف (کاسه) یکی از شما، زمانی که سگ در آن لیسید، چنین است که باید هفت بار آن را بشوید، بار اول با خاک باشد».
حال گر سگ تعلیم دیده ای شکار را بگیرد، حکم ناحیه ای که با دهان دریده چیست؟
فقهاء در این مورد اختلاف رأی دارند :
شافعیه و بعضی از حنابله گفتند : محل گاز گرفتن سگ نجس است، و بر طبق رأی صحیح تر نزد شوافع : از آن گذشت و چشم پوشی نمی شود، و بعضی گفتند : به دلیل نیاز از آن گذشت خواهد شد، خطیب شربینی گفته : «و رأی صحیح تر نزد قائلین قول اول اینست که : کافیست محل گاز گرفتگی سگ را هفت بار شست که بار اول با خاک باشد، و واجب نیست محل گاز را جدا کرد و دور انداخت، زیرا چنین امر واجبی وارد نشده است، قول دوم آنست که : جدا کردن آن قسمت واجب است و شستن کفایت نمی کند، زیرا آب، آنرا نمی زداید» "مغنی المحتاج" (4 / 267).
و ابن قدامه حنبلی گفته : واجب است اثر دهان سگ شسته شود، زیرا نجس است، پس مانند ادرارش واجب است محل اصابت را شست. بعضی از حنابله شستن آنرا واجب نمی دانند، و ابن قدامه دلیل آنها را اینگونه ذکر کرده : چون خدا و رسولش امر به خوردن شکار کردند ولی به شستن امری نکرده اند. "المغنی" (8 / 546).
مالکیه نیز گفتند : محل گازگرفتگی سگ پاک است، و شستنش واجب نیست. "القوانین الفقهیة" (ص 184).
و اما در مذهب حنیفه چیزی در این مسئله نیافتیم که ذکر کنیم، اما دهان یا لعاب یا عرق و فضولات سگ در نزد آنها نجس است، و اگر ظرفی را لیس بزند باید هفت با آب شسته شود. مثلا در کتاب "مراقی الفلاح" (ص/30) از کتب حنفیه آمده : «باقی مانده آبی که سگ از آن نوشیده نجس است، و فرقی ندارد که سگ شکار باشد و یا نگهبان گله یا غیره».
پس بطور کلی دو رأی وارد شده است :
اول : محل گازگرفتگی نجس است و باید محل هفت بار شسته شود که بار اول با خاک باشد، و یا جدا شود.
دوم : محل گازگرفتی لازم نیست حتما شسته شود، و نجاست آن مورد گذشت و چشم پوشی قرار می گیرد، و گفتند : الله متعال فرموده : «فَکُلُوا مِمَّا أَمْسَکْنَ عَلَیْکُمْ وَاذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَیْهِ» (مائده 4). یعنی : « از آنچه این حیوانات برای شما (صید میکنند و) نگاه میدارند، بخورید؛ و نام خدا را (به هنگام فرستادن حیوان برای شکار) بر آن ببرید». در این آیه الله متعال امر به شستن نفرمودند، درحالیکه غالبا و یا همیشه سگ بدن شکار را گاز می گیرد، و پیامبر صلی الله علیه وسلم نیز در هیچ حدیثی امر به شستن نکردند، درحالیکه درباره شکار از ایشان مکررا سوال می شد.
شیخ الاسلام ابن تیمیه ممی گوید : «آب دهان سگ اگر بر (بدن) شکار برخورد کند؛ بر طبق قول صحیح تر علماء واجب نیست شسته شود .. زیرا پیامبر صلی الله علیه وسلم کسی را به شستن آن امر نفرمود، و از (نجاست) آب دهان سگ در جایی که نیاز باشد چشم پوشی شده است، ولی در جایی که ضرورت نباشد امر به شستن آن شده است، و این دلالت دارد که شارع مصلحت خلایق و نیازهای آنها را رعایت کرده است» " مجموع الفتاوی " (21/620).
و علامه ابن عثیمین می گوید : «رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمودند : (إِذا وَلَغَ) یعنی هرگاه زبان کشید، لیس زد. و نفرمود : (إِذا عَضَّ) هرگاه گاز گرفت. سگ در هنگام نوشیدن اشیائی از معده اش خارج می شود که در هنگام گاز گرفتن بیرون نمی آید.
و شکی نیست که صحابه رضی الله عنهم گوشت (شکار شده) را هفت بار نشستند که اول آن با خاک باشد، و این دلالت دارد که (اثر نجاست بر بدن شکار) مورد گذشت قرار گرفته است، الله متعال، قادر و خالق و مشرع (تشریع گزار) است، و مادام شرعا مورد گذشت قرار گرفته، مقدار ضرر آن نیز از بین رفته، مثلا مردار نجس است و (خوردن آن) حرام، و هرگاه انسان به خوردن آن مضطر شد بر او حلال می شود، و ضرری بر مضطر ندارد.
پس رای صحیح آنست که : شستن محل برخورد دهان سگ بر بدن شکار به دلیل آنچه گفتیم واجب نیست، چرا که اصولا شکار سگ در اصل بر آسانی و سهل گیری استوار است، وگرنه خدای متعال می توانست بندگان را مکلف کند که شکار را خودشان بگیرند نه بوسیله سگهای آموزش دیده، پس آسانگیری (خداوند بر بندگان) شامل این صورت هم می شود؛ یعنی شستن محل برخورد دهان سگ واجب نیست، و جزو چیزهایی است که مورد گذشت پروردگار قرار گرفته است» " الشرح الممتع " (1/420) .
والله اعلم
وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه وسلم
سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com
