آیا تهیه دارو از اعضای حیوانات و مشتقات آن جایز است، مثلا انسولین که از بافت خوک استخراج می شود؟ و یا داروهایی که از جگر گاو یا دیگر اعضایش تهیه می شود؟ و حکم هورمون های حیوانی که برای معالجه استفاده می شود چیست؟
الحمدلله،
بطور کلی داروهایی که از غیر حیوان تهیه می شوند، دو حالت دارند :
حالت اول : از (مواد اولیه) مباح و حلال تهیه شوند؛ چنین داروهایی مجاز هستند، مثل داروهایی که از گیاهان مباح تهیه شده باشند.
حالت دوم : از (مواد اولیه) حرام یا نجس تهیه شوند؛ استعمال چنین دواهایی به اتفاق فقهاء حرام است، زیرا پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرماید : «إِنَّ اللَّهَ لَمْ یَجْعَلْ شِفَاءَکُمْ فِیمَا حَرَّمَ عَلَیْکُمْ». یعنی : «همانا خدای متعال شفای شما را در آنچه بر حرام است قرار نداده است» بخاری بصورت معلق روایت کرده است.
نگاه کنید به : "الموسوعة الفقهیة" ج11 ص118.
و اما داروهایی که از حیوانات تهیه می شوند، سه حالت خواهند داشت :
اول : از حیوان حلال گوشتی که بصورت شرعی ذبح شده تهیه شده باشد؛ استعمال این دارو برای مداوا جایز است.
دوم : از حیوان حلال گوشتی که بصورت شرعی ذبح نشده تهیه شده باشد؛ استعمال چنین دارویی برای مداوا جایز نیست، زیرا حرام است، و پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند : «إِنَّ اللَّهَ لَمْ یَجْعَلْ شِفَاءَکُمْ فِیمَا حَرَّمَ عَلَیْکُمْ». یعنی : «همانا خدای متعال شفای شما را در آنچه بر حرام است قرار نداده است» بخاری بصورت معلق از کلام ابن مسعود روایت کرده است.
سوم : از حیوان حرام گوشتی تهیه شده باشد؛ استفاده از آن رای معالجه و مداوا جایز نیست، به دلیل آنچه گفته شد، و این شامل گوشت خوک هم می شود.
امام ابن قدامه در کتاب خود "المغنی" آورده : « فصل : مداوا بوسیله حرام و یا چیزی که در آن حرام باشد جایز نیست، مثل شیر الاغ، و گوشت حیوانات حرام، و یا نوشیدن خمر برای معالجه، به دلیل آنکه پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرمایند : «إنَّ اللَّهَ لَمْ یَجْعَلْ شِفَاءَ أُمَّتِی فِیمَا حَرَّمَ عَلَیْهَا». یعنی : «خداوند شفای امت من را در چیزی که آنرا بر آنها حرام کرده قرار نداده است» روایت ابن حبان. همچنین وقتی در مورد تهیه دواء از نبیذ نزد رسول خدا صلی الله علیه وسلم ذکر شد، ایشان فرمودند : « إنَّهُ لَیْسَ بِدَوَاءٍ وَلَکِنَّهُ دَاءٌ». یعنی : «نبیذ دواء نیست بلکه درد و مرض است» به روایت امام احمد و مسلم» "المغنی" ج9 ص338.
و از شیخ الاسلام ابن تیمیه سوال شد : آیا مداوا کردن بوسیله خمر جایز است؟
پاسخ داد : «مداوا کردن بوسیله خمر؛ بنا به فرموده رسول خدا صلی الله علیه وسلم حرام است، و جمهور اهل علم نیز بر آن هستند .. – بعد دلایل حدیثی را ذکر می کنند و ادامه می دهد - : و این مسأله مانند (مباح شدن) خوردن مردار برای فرد مضطر نیست، چرا که قطعا مقصود مورد انتظار از این امر (یعنی از خوردن مردار) حاصل می شود (و فرد مضطر از هلاکت نجات می یابد) و پولی هم بابت آن نمی دهد، و خوردن از آن (مردار بر وی) واجب است، یعنی اگر کسی مضطر باشد و از آن مردار نخورد تا آنکه می میرد، (او به دلیل آنکه خود را به هلاکت انداخته) داخل آتش خواهد شد. اما در اینجا (یعنی استعمال خمر بقصد شفاء) حصول آن معلوم نیست، و این دواء شفا بخش نیست، بلکه الله متعال بنده را با اسباب متعددی شفاء می بخشد، وانگهی مداوا کردن نزد جمهور علماء واجب نیست، و این با آن قیاس نخواهد شد، والله اعلم».
"الفتاوی الکبری" ج3 ص6.
بنابر آنچه گفته شد : استفاده پزشک از دواهای حرام جهت معالجه بیماران جایز نیست.
منبع : سایت (الإسلام سؤال وجواب).
والله اعلم
وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه وسلم
سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com
