مختصری از فقه روزه

مختصری از فقه روزه

بسم الله الرحمن الرحيم

الحمدلله رب العالمین و الصلاة و السلام علی رسول الله و علی آله و اصحابه الی یوم ‏الدین و اما ‏بعد ‏:‏

1- روزه رمضان رکن مهم مسلمانی است که منکر آن کافر و تارک آن فاسق و گناهکار است.

2- روزه بر هر فرد مسلمان که توانایی بر روزه‌داری داشته باشد واجب و فرض عین است.

3- روزه بر زن در حالت حیض و نفاس واجب نیست، و در آن حالت روزه درست نیست و حرام است و بعد از رمضان در حالت پاکی قضای آن واجب است.

4- حدوث حيض و نفاس، همچنان که در مفطرات روزه می‌آید، روزه را باطل می‌سازد.

5- اگر به وسیلة قرص ضد حاملگی که برای زن ضرر نداشته باشد و تجویز شود و حیض زن از موعد مقرر به تأخیر افتد، روزه گرفتن در چنین روزهایی که عادتش به تأخیر افتاده، واجب و درست است.

6- روزه بر بیماری که قدرت روزه گرفتن را ندارد واجب نیست، اگر امید به بهبود دارد، پس از شفا یافتن قضا می‌گیرد و اگر بیماری مزمن است و امید به بهبود ندارد، باید در برابر هر روز فدیه «طعام به مسکین» دهد (650 گرم گندم یا برنج).

7- بیماری که بیماری مزمن دارد و یا سالمندی که توانایی بر روزه گرفتن را ندارد در حکم برابرند، یعنی از روزه معاف شرعی‌اند و در ازای هر روز فدیه می‌دهند.

8- زن باردار و زن شیرده در حکم روزه چهار حالت دارند :

الف : هرگاه هیچ نوع زیانی در اثر روزه‌داری به ایشان و فرزندشان نرسد، لازم است روزه بگیرند و رخصتی در ترک روزه ندارند.

ب : هرگاه زیان متوجه خود زن شود و جنین یا طفل زیان نبیند، حق افطار را دارد و قضا لازم می‌گردد.

ج : هرگاه در اثر روزه‌داری جنین یا طفل زیان بیند، حق افطار را دارد و علاوه بر قضا، فدیه نیز لازم می‌گردد.

د : هرگاه «مادر و فرزند» هر دو زيان بینند، فقط قضا لازم می‌‌گردد و فدیه لازم نمی‌شود.

9- مسافری که سفرش 16 فرسنگ یا بیشتر باشد و سفر او برای معصیت نباشد، می‌تواند از رخصت فطر استفاده نماید، مشروط به اینکه پیش از اذان صبح سفر خود را آغاز نموده باشد. و با وجود این روزه گرفتن بهتر است، مگر اینکه روزه او را بی‌تاب سازد، می‌تواند افطار نماید و قضا لازم می‌گردد (1 فرسنگ = 6 کیلومتر).

10- روزه بر کسی که تمام روز بی‌هوش باشد، یا بر شخص دیوانه واجب نیست.

11- اگر شخص بی‌هوش لحظه‌ای در روز به هوش آمد، روز‌ه‌اش درست است.

12- اگر فرض شود، کسی تمام روز خواب رود و شب نیت روزه نموده باشد، روزه‌اش درست است.

13- روزه بر کودک نابالغ واجب نیست، ولی وظیفة والدین است که فرزندان خود را از سن هفت سالگی به روزه‌داری تشویق نمایند. و چون احتمال بلوغ از سن نه سالگی است، لذا احتیاط آن است که کودکان را از سن هفت سالگی به روزه گرفتن عادت دهند.

14- رکن روزه دوتاست و یا به عبارت دیگر دو چیز در روزه واجب است:

الف : نیت.

ب : امساک و خودداری از مفطرات.

15- طريقة نیت : نیت به معنای عزم و ارادة قلبی بر انجام دادن عبادت است، و لفظ آن که مؤکد نیت قلبی باشد عبارت است از : نیت کردم فردا روزه باشم، روزة ادای فرض ماه مبارک رمضان امسال برای خداوند بلندمرتبه.

16- امساک به معنای خودداری از تمام چیزهایی است که روزه را باطل می‌کند، از صبح صادق تا مغرب شرعی.

17- آنچه از مفطرات روزه می‌باشد و روزه را باطل می‌کنند عبارتند از :

1- خوردن و آشامیدن و رسیدن هر ماده‌ای به جوف «خالی‌گاه» که ورود آن از راه‌های باز طبیعی بدن باشد، حتی استنشاق بخور و دود سیگار و ...

2- جماع و نزدیکی زناشویی.

3- استمنا.

4- حدوث حیض، نفاس و زایمان.

5- جنون و دیوانگی.

6- بی‌هوشی مطلق تمام روز که لحظه‌ای به هوش نیاید.

7- استفراغ به عمد.

8- سرم و آمپولی که رفع تشنگی و گرسنگی نماید.

18- آنچه روزه را باطل نمی‌کند به قرار زیر است :

1- استحمام و زیر آب رفتن به شرطی که آب از منافذ طبیعی بدن وارد «جوف» نشود.

2- استعمال سرمه در چشم و یا قطره و پماد چشمی.

3- سوزن و آمپول در رگ یا در عضله برای علاج و درمان.

4- خوردن و آشامیدن به طریق فراموشی، مشروط بر اینکه به محض متوجه شدن دست بردارد و لقمه را فرونبرد.

5- چیره شدن استفراغ.

6- استعمال حنا بر دست یا پا و یا روغن‌مالی پوست بدن.

7- ورود گرد و غبار یا پشه که بدون قصد و اختیار وارد حلق روزه‌دار گردد.

8- محتلم شدن در روز، و تأخیر در غسل جنابت که در شب واجب شده به بعد از اذان صبح، گرچه بهتر است پیش از اذان صبح غسل نماید.

19- کفارة روزه: مردی که روزة رمضان خود را به وسیله جماع عمدی باطل ساخت، علاوه بر گنهکاری، امساک بقیة روز و قضای آن، کفاره نیز بر او لازم می‌گردد. کفاره به ترتیب زیر است:

الف : آزاد کردن بردة مسلمان.

ب : در صورت نیافتن برده، دو ماه پی در پی روزه گرفتن.

ج : در صورت عدم توانایی شصت مسکین اطعام دادن، هر مسکینی یک مد : 650 گرم گندم یا برنج.

20- فدیه روزه : فدیه به معنای اطعام مسکین است و در برابر هر روز یک مد طعام واجب می‌گردد.

21- فدیه بر سه قسم است:

1- فدیه‌ای که موجب اسقاط قضا می‌گردد.

2- فدیه‌ای که موجب اسقاط قضا نمی‌گردد.

3- فدیة تأخیر قضا.

22- قسم اول فدیه، شامل دو نفر می‌باشد :

1- بیمار مزمن.

2- سالمند ناتوان که در برابر هر روز فدیه می‌دهد و روزه‌اش قضا ندارد.

23- قسم دوم که علاوه بر قضا، فدیه نیز لازم است شامل سه نفر می‌باشد:

الف : زن باردار که به خاطر ترس از جنین روزه نگرفته است.

ب : زن شیرده که به خاطر ترس از فرزند شیرخوار روزه نگرفته است.

ج : نجات‌دهنده‌ای که غریقی را نجات داده و موجب شکسته شدن روزه‌اش شده است. در هر سه مورد علاوه بر قضای روزه، فدیه نیز لازم می‌گردد.

24- فدیه تأخیر مخصوص کسانی است که در قضای روزه سستی کرده‌اند و سال یا سال‌‌هایی بر آن گذشته است. و به تعداد سال‌ها برای هر روز یک فدیه لازم می‌گردد، مثلاً اگر پنج روز قضا دارد و یک سال بر آن گذشته است، پنج مد فدیه لازم است، و اگر دو سال گذشته است، برای پنج روز، ده فدیه لازم است.

25- تذکر : فدیة لازم، حتماً باید قوت غالب «گندم یا برنج» باشد و به هیچ وجه قیمت جایز نیست. خداوند می‌فرماید : « وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ» (بقره 184)

«و بر کسانی که توانایی روزه گرفتن ندارند، غذا دادن هر مسکین لازم است».

و طعام شامل قوت و غذای غالب مردم است. والله اعلم.

وصلی الله وسلم علی محمد و علی آله و اتباعه الی یوم الدین