پنجاه و دو (52) خطای شایع بین نمازگزاران
بسم الله الرحمن الرحیم الحمد .لله، له الحمد الحسن و الثناء الجمیل و اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله. اللهم صل وسلم علیه و علی آله و اصحابه و من اهتدی بهدیه و استن بسنته و اقتفی باثره الی یوم لدین. برادر و خواهر مسلمانم: در این نوشته مختصر به بیان بعضی از خطاهای شایع بین نمازگزاران پرداخته ام و این کار به خاطر اقتدا و عمل به دستور رسول الله صلی الله علیه وسلم است که فرمودند: (صلوا کما رأیتمونی اصلی) [رواه البخاری]. یعنی: «همان گونه که من نماز می خوانم، نماز بخوانید». از خداوند متعال خواستارم که همه ما را از کسانی قرار دهد که طبق سنت رسول الله صلی الله علیه وسلم نماز را به جا آورده و بر آن مداومت و مواظبت می کنند تا این آیه ی قرآن کریم شامل ما قرار گیرد: «وَالَّذِینَ هُمْ عَلَی صَلَوَاتِهِمْ یُحَافِظُونَ أُوْلَئِکَ هُمُ الْوَارِثُونَ الَّذِینَ یَرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ». [المؤمنون:10-11] ترجمه: «و (مؤمنان) کسانی (هستند) که مواظب نمازهای خود می باشند (و پیوسته آنها را در وقت خود ادا، و ارکان و اصول و خشوع و خضوع لازم را مراعات می نمایند). آنان مستحقّان (سعادت) و فراچنگ آورندگان (بهشت) هستند . آنان بهشتِ برین را تملّک می کنند و جاودانه در آن خواهند ماند». برای اختصار مطالب و اینکه خواننده حوصله مطالعه مقاله را داشته باشد، از ذکر دلیل برای همه موارد اجتناب کرده ام. اگر مسئله ای به درستی بیان شده، از جانب الله تبارک و تعالی است و اگر خطا و اشتباهی رخ داده از جانب نفس من و شیطان می باشد.
1- راست نکردن صفوف و وجود فاصله بین نمازگزاران. صحیح اینست که هر شخص پا و شانه ی خود را به نفر کناری خود بچسباند. متاسفانه این مشکل در جوامع ما خیلی شائع است و اگر نمازگزاری به خاطر اقتدا به سنت رسول الله صلی الله علیه وسلم پایش را به نفر کناری خود بچسباند، انگار به او شوک وارد کرده و آن شخص پای خود را کنار می زند. حال آن که پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم می فرماید: (مَنْ وصَلَ صَفًّا وَصَلَهُ اللَّه، وَمَنْ قَطَعَ صَفًّا قَطَعهُ اللَّه). [رواه ابوداود باسناد صحیح] یعنی: « هر کس صفی را پیوسته و وصل نماید خداوند او را پیوسته می دارد (یعنی رحمتش را بر او نازل می کند) و هر کس صفی را قطع کند، خداوند او را قطع می کند (یعنی از رحمتش او را دور می کند). 2- بعضی از نمازگزاران قبل از کامل شدن صف، صف دیگری ایجاد می کنند و صحیح اینست که صف ها به ترتیب تکمیل شود. 3- نماز نخواندن به طرف ستره (ستره مانع و شیئی است که نمازگزار باید در جلوی خود قرار دهد تا کسی از جلوی نمازش رد نشود. و حداقل اندازه ی آن، یک ذراع (45 سانتی متر) است. 4- نماز خواندن با لباس خواب و لباس های نازک و بدن نماز و چسب ناک و همچنین لباسی که بر آن تصویر وجود دارد. صحیح اینست که شخص با بهترین لباس و ظاهری آراسته در پیشگاه معبود خود قرار گیرد. 5- نشستن در مسجد قبل از خواندن دو رکعت نماز. قول راجح اینست که شخص قبل از نشستن در مسجد دو رکعت نماز تحیت المسجد بخواند و حق مسجد را به جا آورد. 6- نماز خواندن بین دو ستون مکروه است.. 7- بعضی از مردم زمانی که مؤذن می گوید: «قد قامت الصلاة»، می گویند: «اقامها الله و أدامها.» و این اشتباه است. 8- بستن چشم ها در نماز خلاف سنت است. 9- شخص جایگاه خاصی را در مسجد انتخاب کند و جز در آن مکان در جای دیگری نماز نخواند و این خلاف سنت است. 10- گفتن کلمه ی «حقاً» بعد از این که مؤذن در اقامه «لا اله الا الله» می گوید و این بدعت است. 11- تلفظ کردن نیت با زبان بدعت است. 12- گفتن : «سمعنا و اطعنا» زمانی که امام تکبیرة الاحرام (به اولین "الله اکبر" در نماز که شخص با گفتن آن وارد نماز می شود، تکبیرة الاحرام یا تکبیر تحریمه گفته می شود) را می گوید، و این بدعت است. 13- عدم تحرک زبان در تکبیرة الاحرام و هنگام قرآئت قرآن و سائر اذکار نماز. و صحیح این است که شخص در نماز تکبیرات، اذکار و قرآئت را با طوری بخواند که خودش بشنود. البته در نمازهای جهری که امام قرآئت می کند،هنگام قرآئت سکوت کند. 14- نخواندن فاتحه در نمازهای سری پشت سر امام و صحیح این است که در نمازهای سری و جهری ماموم خودش فاتحه را بخواند، زیرا سکوت در نماز مفهومی ندارد و نماز بدون فاتحه صحیح نیست. همچنین در رکعت آخر نماز مغرب و دو رکعت پایانی نماز عشاء که امام با صدای بلند قرآئت نمی کند، مقتدی باید سوره ی فاتحه را بخواند. 15- چندین بار تکرار کردن تکبیرة الاحرام با صدای بلند، که خلاف سنت است. 16- بلند کردن صدا هنگام قرآئت قرآن و اذکار، طوری که باعث آزار و اذیت بقیه نمازگزاران شود. 17- نخواندن دعای استفتاح (دعای بعد از تکبیر تحریمه). همچنین نخواندن (اعوذ بالله من الشیطان الرجیم) قبل از قرآئت فاتحه. 18- قرار دادن دستها زیر یا روی ناف. صحیح اینست که بر سینه قرار داده شوند. 19- بعضی از نمازگزاران زمانی که امام می گوید: «ایاک نعبد و ایاک نستعین»، می گویند: «استعنا بک یا رب» و این بدعت است. 20- بعضی از نمازگزاران قبل از اینکه امام بعد از قرائت فاتحه شروع به آمین گفتن کند، آمین می گویند، و صحیح اینست که امام و مقتدی پس از اتمام سوره فاتحه با هم آمین بگویند. 21- ترک کردن رفع الیدین (بلند کردن دستها تا گوش ها یا شانه ها)، هنگام تکبیرة الاحرام و رفتن و برخاستن از رکوع و بعد از بلند شدن از تشهد اول. 22- بعضی از مردم هنگام رفع یدین، دست های خود را به درستی و به اندازه ی کافی بلند نمی کنند. صحیح اینست که دستها تا گوش ها یا شانه بلند شوند. 23- راست و صاف نکردن کمر هنگام رکوع. صحیح اینست که کمر راست و صاف گردد، حتی در حدیث آمده است که رسول الله صلی الله علیه وسلم طوری کمر خویش را صاف می نمودند که اگر آب بر کمر ایشان ریخته می شد، تکان نمی خورد. 24- بعضی از مردم در نماز به آسمان نگاه می کنند، همچنین مشاهده می شود برخی به این طرف و آن طرف نظر می اندازند. صحیح اینست که نمازگزار در نماز به موضع سجده خود نگاه کند. 25- کثرت حرکت در نماز مانند دست در بینی کردن، خاراندن سر و صورت و سائر بدن یا مرتب کردن لباس ها که مکروه است. 26- بعضی از نمازگزاران زمانی که می خواهند به سجده بروند، ازار یا شلوار یا لباس های خود را جمع می کنند. صحیح اینست که لباس ها به حالت خود گذاشته شود. همچنین کسانی که موهایشان بلند است، و آن ها را می بندند، باید در نماز موهای خود را باز کنند. 27- بعضی از افراد بینی خود را در سجده بر زمین قرار نمی دهند یا گاهاً پاهایشان بر زمین قرار نگرفته است. صحیح اینست که پاها، کف دست ها، زانوها، بینی و پیشانی بر زمین و به سمت قبله قرار بگیرد وگرنه نماز صحیح نخواهد بود. 28- عدم طمأنینه و آرامش در نماز به طوری که مثلاً شخص هنوز به طور کامل از رکوع برنخاسته به سجده می رود یا هنوز از سجده اول به طور کامل بلند نشده، به سجده ی دوم انتقال می یابد . صحیح اینست که در هر رکن نماز، آرامش و وقار کاملاً رعایت شود. به طوری که تمام مفاصل در جایگاه خود قرار گیرند و سپس به رکن بعدی انتقال یابد. 29- بعضی از افراد در سجده، ساعد خود را بر زمین قرار می دهند، در حالی که رسول الله صلی الله علیه وسلم از این کار نهی فرموده است و صحیح اینست که دست ها از زمین فاصله داشته باشند. 30- سبقت گرفتن از امام، مثلاً قبل از امام یا همزمان با او به رکوع یا سجده برود. همچنین تأخیر کردن بیش از اندازه در تبعیت از امام. صحیح اینست که وقتی امام در رکنی قرار گرفت، بعد ما به آن رکن برویم. 31- بعضی از مردم با بوی بد به مسجد آمده و نماز می خوانند، در حالی که رسول الله صلی الله علیه وسلم از این کار نهی فرموده است و کسی که مثلاً از سیر، پیاز، تره، سیگار یا هر چیز بد بوئی ستفاده نمود، حق آمدن به مسجد را ندارد؛ زیرا این کار باعث آزار فرشتگان و نمازگزاران می شود، مگر آنکه بوی بد را از بین ببرد. 32- بعضی از مردم زمانی که وارد مسجد می شوند و مردم را در رکوع می بینند، عجله به خرج می دهند و شتابان حرکت می کنند تا به رکوع برسند. صحیح اینست که شخص با آرامش و وقار به سمت نماز بیاید. 33- بعضی از مردم زمانی که امام را در رکوع می بینند، می گویند: «ان الله مع الصابرین»، تا امام رکوع را طولانی تر کند و به رکوع برسد، و این در سنت وارد نشده است. 34- زمانی که نمازگزار به مسجد می آید و امام در رکوع قرار دارد، شخص تکبیرة الاحرام را هنگامی می گوید که کمرش خم شده است و درحال رکوع رفتن است و صحیح اینست که وقتی کاملاً ایستاد، تکبیرة الاحرام را به زبان بیاورد. 35- بعضی از افراد زمانی که امام را در حالت سجده یا هر حالتی جز قیام و رکوع می بینند، صبر کرده و نماز را شروع نمی کنند. صحیح اینست که امام را در هر حالتی یافتیم، به او بپیوندیم و نماز را از همان جا آغاز کنیم. 36- صبر نکردن پس از اذان مغرب و بلافاصله نمازخواندن پس از اتمام اذان . صحیح اینست که بین اذان و اقامه حداقل به مقدار خواندن دو رکعت نماز فاصله باشد. 37- بعضی از نمازگزاران زمانی که از رکوع بلند می شوند و رفع الیدین انجام می دهند، دستهای خود را به حالت دعا کردن، بلند می کنند. صحیح اینست که دست ها تا مقابل شانه ها یا گوش ها بلند شوند و کف دستها به سمت قبله باشد. 38- گفتن کلمه «والشکر»، بعد از گفتن: «ربنا و لک الحمد»، پس از برخاستن از رکوع، و این بدعت است. 39- اضافه کردن لفظ «سیدنا» در تشهد یا در درود فرستادن بر پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم، و این خلاف سنت است. 40- بعضی از افراد قبل از اینکه امام سلام دادن را تمام کند، برای به جا آوردن رکعت هایی که جا مانده اند، بلند می شوند. 41- بعضی از افراد هنگام نماز صبح وقتی که وارد مسجد شده و امام را در نماز می بینند، به جماعت نمی پیوندند، و در گوشه ای شروع به خواندن نماز سنت می کنند، در حالی که رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: « إِذا أُقِیمتِ الصلاَة، فَلاَ صَلاَةَ إِلا المکتوبَةَ ». [رواه مسلم]. یعنی: هنگامی که نماز (فرض) آغاز شد، پس نمازی جز نماز فرض صحیح نیست. 42- بعضی از افراد در اثنای بلند شدن از سجده دوم یا هنگام بلند شدن از تشهد اول، شروع به خواندن سوره فاتحه می کنند. صحیح اینست، زمانی که شخص کاملاَ ایستاد، خواندن فاتحه را آغاز کند. 43- نخواندن این دعا پس از درود در تشهد آخر. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: «إذا تَشَهَّد أَحدُکُمْ فَلیسْتَعِذ بِاللَّه مِنْ أرْبَع، یقول: اللَّهُمَّ إنِّی أعُوذُ بِکَ مِنْ عذَابِ جهَنَّم، وَمِنْ عَذَابِ القَبرِ، وَمِنْ فِتْنةِ المحْیَا والمَمات، وَمِنْ شَرِّ فِتْنَةِ المَسِیح الدَّجَّالِ». [رواه مسلم] یعنی: «هرگاه یکی از شما در تشهد بنشیند، باید از چهار چیز به خداوند پناه جسته و بگوید: اللهم انی اعوذ بک من عذاب جهنم... خدایا! من از عذاب دوزخ و عذاب قبر و از فتنه زندگی و مرگ و از شر فتنه دجال مسیح به تو پناه می جویم».
44- بالا و پایین آوردن سر، هنگام سلام دادن و صحیح اینست که سر در همان حالتی که در تشهد قرار دارد، هنگام سلام دادن به راست و چپ چرخانده شود. 45- مصافحه و سلام دادن نمازگزاران پس از اتمام نماز و گفتن: «تقبل الله» به همدیگر 46- در بعضی از مساجد در روز جمعه دیده می شود که مردم وارد مسجد می شوند و بدون اینکه نماز بخوانند می نشینند و به خطبه گوش فرا می دهند، و قبل از خطبه دوم امام به همراه نمازگزاران، بلند شده و نماز سنت می خوانند. صحیح اینست که شخص هروقت وارد مسجد شد، نباید بنشیند مگر این که نماز بخواند. 47- بعضی از نمازگزاران در روز جمعه، زمانی که امام بین دو خطبه می نشیند، دستهایشان را بلند کرده و دعا می کنند و این خلاف سنت است. 48- بعضی از نمازگزاران در روز جمعه، در اثنای خطبه، وقتی که امام دعا می کند، آمین می گویند. و صحیح اینست که هنگام خطبه جمعه از هرگونه صحبت کردن پرهیز شود و اگر آمین می گویند فقط خود بشنوند. 49- مسح کردن صورت پس از دعا خلاف سنت است. 50- بلند کردن دست ها و دعا به صورت دسته جمعی پس از نمازهای فرض خلاف سنت است. 51- درهم قرار دادن انگشتان دست. رسول الله صلی الله علیه وسلم از اینکه شخص پس از وضو گرفتن تا پایان نماز انگشتها را در هم قرار دهد، نهی فرموده است. 52- بوسیدن مصحف قرآن کریم در سنت وارد نشده است.
تهیه و تنظیم: عمران دهواری ============ نوار اسلام IslamTape.Com | 
