اگر شخصی در زمان حیاتش به چیزی وصیت کرده باشد، اما بعد از وفات او ورثه اینگونه صلاح بدانند که وصیت وی را در مورد چیز دیگری تنفیذ نمایند، آیا اینکار جایز است؟
الحمدلله،
علامه ابن عثیمین رحمه الله در این مورد می گوید : «تغییر وصیت به چیزی که افضل تر از آن باشد، مورد اختلاف بین اهل علم است؛ بعضی از علماء گفتند : جایز نیست، به دلیل عمومیت فرموده باری تعالی : «فَمَن بَدَّلَهُ بَعْدَمَا سَمِعَهُ فَإِنَّمَا إِثْمُهُ عَلَی الَّذِینَ یُبَدِّلُونَهُ» (بقره 181). یعنی : «پس کسانی که بعد از شنیدن (وصیت) آنرا تغییر دهند، گناه آن، تنها بر کسانی است که آن (وصیّت) را تغییر میدهند». و آنها هیچ موردی را مستثناء نکردند مگر وصیتی که برای گناه باشد یا در گناه واقع شود، پس وصیت (بعد از مرگ وصیت کننده) باید بر همان چیزی بماند که از وصیت نموده و نباید تغییر داده شود.
و بعضی از اهل علم گفتند : تغییر آن به چیزی که افضل تر باشد جایز است؛ زیرا غرض از وصیت برای تقرب الی الله و همینطور برای منفعت وصیت شده است، پس هر آنچه موجب قربت بیشتر و برای وصیت شده پرنفع تر باشد، این اولاتر است. وانگهی وصیت کننده انسان است و ممکن است افضل از او پنهان بماند، و یا گاهی (آنچه بدان وصیت کرده) در زمان خود افضل باشد اما در زمان دیگری افضل نباشد، علاوه بر آن می بینیم که پیامبر صلی الله علیه وسلم به تغییر جهت نذر به چیزی افضل تر اجازه دادند بشرطیکه بدان وفاء شود ..
و اما آنچه من در این مسأله راجح می دانم : اگر (خطاب) وصیت برای (شخص) معینی باشد، مثلا وصیت فقط برای زید باشد، یا مثلا (وصیت در مورد) وقفی برای زید باشد، تغییر دادن آن جایز نیست، زیرا حق شخص معینی به آن تعلق دارد. اما اگر (وصیت) برای (شخص یا امر) غیر معینی باشد، مثلا برای مساجد یا برای فقراء باشد، در اینحالت ایرادی ندارد که وصیت را به چیز افضل تری تغییر داد». "تفسیر القرآن للعثیمین" (4 / 256) .
والله اعلم
وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه وسلم
سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com